Historia Stolarstwa

Stolarstwo to rodzaj rzemiosła i technika wyrabiania z drewna elementów budowlanych oraz towarów i przedmiotów codziennego użytku. Początki tego zawodu w Polsce sięgają czasów Średniowiecza w miastach (Kraków), co wiązało się z ich szybszym rozwojem i zapotrzebowaniem na towary drewniane, a na wsiach na przełomie XVIII i XIX wieku. Pierwsza szkoła, gdzie zdobywano wiedzę i szkolono przyszłych stolarz powstała w 1450 roku. Do znanych stolarzy tamtych czasów zalicza się Jan Jakub Simmler – polski rzemieślnik. Z ciekawostek nadmienić należy, że w 1937 roku na terenie Polski było zarejestrowanych około 29000 rzemieślników stolarskich.

Stolarstwo jest zawodem dość młodym, nie mającym tak długiej tradycji, jak chociażby ciesielstwo. Jego powstanie ma ścisły związek z udoskonaleniem narzędzi do obróbki drewna. W tym czasie zaczęła być użytkowana nieznana dotąd piła, udoskonalono także strug – przyrząd do wygładzania powierzchni desek. Wynalazki te umożliwiły precyzyjniejszą obróbkę drewna, a co za tym idzie zaspokojenie rosnących wymagań estetycznych mieszczan. Nastąpił wówczas podział na ciesielstwo zajmujące się budownictwem i stolarstwo wytwarzające stolarkę budowlaną i meble. W dużych miastach kwitło stolarstwo meblowe, stolarze cechowi produkowali m.in. piękne rzeźbione i lakierowane szafy.

Stolarz jest pracownikiem, który wykonuje i konserwuje przedmioty drewniane
lub drewnopodobne takie jak: meble (w budynkach mieszkalnych, w halach produkcyjnych,
w magazynach, w obiektach handlowo-usługowych), meble artystyczne, elementy stolarki
budowlanej, skrzynie, instrumenty muzyczne, ramy, wyroby dekoracyjne itp. Stolarz wykonuje elementy drewniane lub drewnopodobne na podstawie dokumentacji, rysunków technicznych lub własnych projektów. Stolarz dobiera odpowiednie gatunki drewna lub materiały drewnopodobne, kleje, pokosty, farby i lakiery w zależności od ich właściwości i od przeznaczenia. Precyzyjnie wycina i łączy elementy np. stolarki otworowej ,mebli, okleja meble fornirem
lub płytami laminowanymi przy pomocy różnego sprzętu (mechanicznego lub ręcznego).
Szlifuje i lakieruje powierzchnie drewniane lub drewnopodobne, montuje je w przewidzianym
miejscu. Zajmuje się rekonstrukcją oryginalnych, zabytkowych mebli: odtwarza brakujące
elementy, konserwuje i odpowiednio zabezpiecza przed szkodnikami czy dalszym zepsuciem.

Ważnym atutem stolarza jest wyobraźnia przestrzenna, zdolności manualne i często pożądane zdolności artystyczne. Takie prace ręczne, wymagają również, sprawnego posługiwania się narzędziami stolarskimi, takimi jak: młotek, strug, piła, dłuto, hebel. Przy obecnym rozwoju techniki, większość narzędzi została zautomatyzowana lub zastąpiona odpowiednimi maszynami stolarskimi, jednak podstawowe akcesoria nadal są używane.

Stolarzem można zostać zarówno po ukończeniu zasadniczej szkoły zawodowej lub szkoły budowlanej kształcącej w specjalności stolarz, też szkoły rzemiosł drzewnych, jak i kursów organizowanych przez zakłady doskonalenia rzemiosła. Po ukończeniu szkoły i odbyciu stosownych praktyk nabywa się uprawnień do wykonywania zawodu. Ze względu na warunki pracy i niebezpieczeństwa z nią związane, niezbędne jest ukończenie kursów BHP. Istnieją również szkoły uczące zawodu stolarza pod kątem artystycznym, które przygotowują do projektowania i wykonywania nietypowych elementów i mebli z drewna. Najważniejsze jednak w edukacji dobrego specjalisty w zawodzie stolarza są zajęcia praktyczne. Na terenie Warmii i Mazur w związku z ukształtowaniem terenu oraz bardzo dużym jego zalesieniem w latach 90-tych kształciło się w szkołach kilkaset uczniów rocznie w zawodzie związanym z obróbką drewna: stolarze, cieśle, rzeźbiarze itp. W tamtym okresie prężnie działały ośrodki kształcenia w tym zawodzie taki jak: ZSIŚiU im. Mikołaja Kopernika w Elblągu, ZSB im. Żołnierzy Armii Krajowej w Olsztynie, Zespół Szkół im Bohaterów Września 1939 w Iławie czy popularny „Mechanik” również w Iławie. Oczywiście nie możemy nie ująć w tym zestawieniu szkół ze Szczytna, Nidzicy, Ełku, Mrągowa i wielu innych szkół zawodowych z naszego regionu.

Nauka w szkole trwa 3 lata. Uczeń, aby uzyskać tytuł robotnika wykwalifikowanego
w zawodzie stolarz musi przystąpić do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie
tzw. egzaminu zawodowego. Egzamin zawodowy w zawodzie stolarz może być przeprowadzany w ciągu całego roku szkolnego. Egzamin ten obejmuje zakresem tematycznym jedną kwalifikację K1 – Wytwarzanie wyrobów stolarskich. Kwalifikacja ta obejmuje następujące zadania
zawodowe:
- Wykonywanie wyrobów z drewna i tworzyw drzewnych;
- Wykonywanie prac związanych z obsługą oraz konserwacją maszyn i urządzeń stosowanych w stolarstwie
- Wykonywanie napraw, renowacji i konserwacji wyrobów stolarskich


Egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie składa się z dwóch części: pisemnej
i praktycznej. Część pisemna jest przeprowadzana w formie testów pisemnych. Natomiast
część praktyczna przeprowadzone jest w formie testu praktycznego. Egzamin zawodowy jest
zdany, jeżeli zdający uzyskał z dwóch części egzaminu: 1) z części pisemnej – co najmniej 50% punktów możliwych do uzyskania (rozwiązanie poprawne minimum 20 zadań testu pisemnego) 2) z części praktycznej – co najmniej 75% punktów możliwych do uzyskania.
Po ukończeniu szkoły zawodowej i zdaniu egzaminu zawodowego absolwent uzyskuje tytuł
robotnika wykwalifikowanego w zawodzie stolarz. Aby podnieść swoje kwalifikacje może
zdobyć tytuł czeladnika, a potem mistrza w zawodzie. W tym celu należy zgłosić się
z okręgowej Izby Rzemieślniczej i zdać praktyczny i teoretyczny egzamin mistrzowski.

Z początkiem lat 90 obserwujemy na rynku zwiększoną podaż na pracowników w zawodzie stolarza, a już okres początku nowego millenium to prawdziwy boom. Zwiększony popyt na towary pochodzenia drzewnego lub drewnopodobnego (głównie stolarka otworowa, meble, parkiety, podłogi i rozwój budownictwa mieszkalnego) jest skutkiem powstawania nowych zakładów, zwiększonych inwestycji zagranicznych przedsiębiorców i rozbudowy dotychczasowych firm. Wraz z rozwojem i wymaganiami rynku rosną obecnie oczekiwania wobec kwalifikacji stolarzy ze strony pracodawców. Presja rozwoju ciąży również na barkach pracodawców na inwestowanie w nowoczesne maszyny CNC i urządzenia pozwalające poprawić jakość, estetykę i terminowość. Jedna strona napędza drugą w zdobywaniu wiedzy użytecznej do wprowadzania produktów innowacyjnych, do bycia elastycznym i gotowym na wyzwania, którymi są potrzeby potencjalnych klientów.